Zespół Szkolno - Przedszkolny w Łazach

Spojrzenie na rozwój kompetencji ucznia w szkole

Unia Europejska próbując wspierać rozwój wszystkich obywateli UE poprzez zdefiniowanie najważniejszych i najbardziej podstawowych umiejętności, które człowiek powinien rozwijać w trakcie swojego życia, żeby osiągnąć sukces w życiu zawodowym i prywatnym.

Zgodnie z zaleceniami Parlamenu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku wyróżniono osiem kompetencji kluczowych:

• porozumiewanie się w języku ojczystym;
• porozumiewanie się w językach obcych;
• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;
• kompetencje informatyczne;
• umiejętność uczenia się;
• kompetencje społeczne i obywatelskie;
• inicjatywność i przedsiębiorczość;
• świadomość i ekspresja kulturalna.

W dniu 22 maja 2018 roku nastąpiła zmiana zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady. Od tego dnia obowiązują następujce kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie czytania i pisania;
• kompetencje językowe;
• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
• kompetencje cyfrowe; 
• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się;
• kompetencje obywatelskie;
• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;
• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Kompetencja jest kombinacją wiedzy, umiejętności i przyjmowanej postawy. Kompetencje kluczowe to kompetencje, które wspierają rozwój osobisty, włączanie w życie społeczne, aktywne obywatelstwo i możliwość znalezienia zatrudnienia.

Kompetencje w zakresie czytania i pisania

Porozumiewanie się w języku ojczystym jest umiejętnością, która pozwala wyrażać swoje myśli, uczucia i opisywać zdarzenia zarówno w języku mówionym, jak i na piśmie oraz utrzymywać kontakty z innymi ludźmi na polu nauki, kursów szkoleniowych, pracy, a także w domu i w czasie wolnym. Polega m.in. na czytaniu i słuchaniu ze zrozumieniem, wyrażaniu się w sposób precyzyjny i zwięzły, umiejętności pisania różnych typów tekstów, umiejętności oddzielania informacji istotnych od nieistotnych, umiejętności korzystania z dodatkowych materiałów, aby napisać, zaprezentować lub zrozumieć różne typy przekazów – pisanych i mówionych.

Nauczyciele realizują rozwijanie tej kompetencji na każdych zajęciach edukacyjnych, opiekuńczych i wychowawczych pod warunkiem, że:

• Dbają o poprawność swoich wypowiedzi.
• Umiejętnie moderują dyskusje i swobodne wypowiedzi uczniów.
• Są uważni słuchając uczniów.
• Zwracają uwagę na formę, poprawność gramatyczną, ortograficzną wypowiedzi pisemnych
• Monitorują treści pochodzące z innych źródeł niż podręczniki szkolne.

Kompetencje językowe

Porozumiewanie się w językach obcych opiera się na umiejętności rozumienia i wyrażania myśli, uczuć i opisywania zdarzeń ustnie i pisemnie w różnych sytuacjach - w pracy, w domu, w czasie wolnym, w trakcie zdobywania wiedzy i nowych umiejętności – zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami. Porozumiewanie się w językach obcych wymaga również świadomości różnych obyczajów obowiązujących w danych społecznościach.

Kształtowanie tej kompetencji odbywa się głównie na zajęciach językowych, nie mniej jednak korzystanie z pomocy naukowych, stron internetowych, itp. oraz promowanie znajomości języków obcych również może być rozwijane na pozostałych zajęciach szkolnych.        

Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

Kompetencje matematyczne polegają na umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia i obliczania proporcji, dokonywania obliczeń w pamięci i na papierze, a także stosowania przeliczników wag i miar w celu rozwiązania wielu zadań i problemów w codziennym życiu. Wykorzystuje się je m.in. w zarządzaniu domowym budżetem (równoważenie wpływów i wydatków, planowanie wydatków, oszczędzanie), podczas robienia zakupów (porównywanie cen, rozumienie pojęcia objętości, wag i miar, wyliczaniu pieniędzy, w tym również przeliczaniu na inne waluty) oraz prezentowaniu różnych rzeczy (wzory, modele, wykresy etc.).

Kompetencje matematyczne to także umiejętność zastosowania matematyki w myśleniu – umiejętność logicznego i analitycznego myślenia, umiejętność śledzenia toku rozumowania innych, umiejętność abstrahowania i generalizowania, również umiejętność myślenia przestrzennego, zdolność krytycznej oceny (umiejętność oddzielenia udowodnionych stwierdzeń od przypuszczeń).

Podstawowe kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii to znajomość podstawowych procesów zachodzących w przyrodzie, a także zasad funkcjonowania technologii i umiejętność ich zastosowania. Ponadto rozumienie związku technologii z innymi dziedzinami – postępem naukowym (np. w medycynie), społeczeństwem (wartości, zagadnienia moralne), kulturą (np. multimedia) oraz ze środowiskiem (zanieczyszczenie). To także umiejętność rozpoznania głównych cech badania naukowego i rozumienia powodów wyprowadzenia takich, a nie innych wniosków.

Kształtowanie powyższych kompetencji odbywa się na wszystkich bez wyjątku zajęciach szkolnych poprzez:

Realizację zadań dydaktycznych z przedmiotów matematyczno – przyrodniczych

Stosowanie procesów myślowych

Wskazywanie reguł zasad i procedur           

Kompetencje cyfrowe

Na kompetencje cyfrowe składa się dobra znajomość i umiejętność korzystania z tzw. technologii społeczeństwa informacyjnego  w różnych sytuacjach: w pracy, czasie wolnym, jako narzędzia komunikacji. Opierają się na podstawowych umiejętnościach: wykorzystaniu komputerów  i innych multimediów do pozyskiwania, oceny, gromadzenia, tworzenia, przedstawiania i wymiany informacji, a także do porozumiewania się i uczestniczenia we współpracy w sieci.

Podstawą jest świadomość możliwości, jakie daje korzystanie z Internetu i komunikowanie się przy użyciu mediów elektronicznych a także różnicy pomiędzy światem rzeczywistym i wirtualnym,  rozumienie potencjału technologii jako wsparcia kreatywności i innowacyjności w rozwoju osobistym.      

Kształtowanie umiejętności informatycznych czasem napotyka na przeszkody technologiczne, ale również osobowe. Zdarza się, że to my nauczyciele moglibyśmy  rozwijać się w tym zakresie korzystając z umiejętności uczniów.

Naszym głównym zadaniem jest monitorowanie użytkowania technologii zgodnie z przepisami prawa, poszanowania godności osobistej, jako wsparcia dla procesu edukacji.

„Szkoła ma również przygotowywać  do dokonywania świadomych i odpowiedzialnych wyborów w trakcie korzystania z zasobów dostępnych w internecie, krytycznej analizy informacji, bezpiecznego poruszania się w przestrzeni cyfrowej, w tym nawiązywania i utrzymywania opartych na wzajemnym szacunku relacji z innymi użytkownikami sieci.”

Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się

Umiejętność uczenia się to umiejętność organizowania własnej nauki. Opiera się na dyspozycji i zdolności do organizowania i regulowania procesu uczenia się, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i grupowym. Kompetencje te zawierają w sobie umiejętności: efektywnego zarządzania własnym czasem, rozwiązywania problemów, zdobywania, przetwarzania, oceniania i przyswajania nowych informacji, a także zdolność zastosowania nowej wiedzy i umiejętności  w wielu sytuacjach – w domu, pracy, w szkole i podczas kursów szkoleniowych.

Kompetencje osobiste i w zakresie uczenia się to świadomość swoich mocnych i słabych stron, stanu posiadanej wiedzy i uzdolnień. To także zdolność do poświęcenia czasu i uwagi na naukę, niezależność i umiejętność krytycznego myślenia, dyscyplina, wytrwałość, zarządzanie informacją.

Na kompetencje społeczne składają się m.in.:

rozumienie wzorców zachowań ogólnie akceptowanych w różnych społeczeństwach,

zdolność do budowania zaufania i współczucia w innych ludziach,

umiejętność oddzielenia sfery prywatnej od zawodowej

niechęć do przenoszenia konfliktów zawodowych na życie prywatne,

świadomość i rozumienie tożsamości kulturowej własnego kraju w interakcji z innymi kulturami

umiejętność zobaczenia i zrozumienia różnych punktów widzenia.

Ta niezwykle delikatna do kształtowania kompetencja kształtowana jest w szkole w procesach nie koniecznie związanych z dydaktyką, lecz raczej ze stosunkami międzyludzkimi panującymi w czasie zajęć.

Nauczyciele w ramach swoich zadań mają szanse wskazywać uczniom pozytywne wzorce, czy sami być wzorem do naśladowania. Ta kompetencja - to można powiedzieć -  esencja życia szkolnego – olbrzymie zadanie szkoły, nauczyciela, ale również całego społeczeństwa  w kształtowaniu młodego człowieka.    

Kompetencje obywatelskie

Kompetencje obywatelskie uwzględniają wszystkie formy zachowań, których możemy potrzebować, aby skutecznie uczestniczyć w życiu prywatnym i zawodowym. 

Kompetencje obywatelskie to znajomość praw człowieka i konstytucji swojego kraju, a także zakresu działań jego rządu, to również rozumienie ról i zakresu odpowiedzialności instytucji stanowiących politykę na poziomie lokalnym, regionalnym, narodowym, europejskim i międzynarodowym Zarówno kompetencje społeczne, jak i obywatelskie, rozwijają poczucie przynależności do społeczności lokalnej, kraju, Unii Europejskiej, Europy i świata.

Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości

Te kompetencje odnoszą się do naszej zdolności przekształcania idei w czyny.

Składają się na nie: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdrażania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele.

Przedsiębiorczość to  chęć wprowadzenia zmian, branie odpowiedzialności za swoje działania i umiejętne stawianie celów.

To również znajomość dostępnych możliwości w celu wybrania tych odpowiadającym w największym stopniu własnym, zawodowym i biznesowym działaniom.

Ta kompetencja to również zapraszanie uczniów do wystąpień przed społecznością, motywowanie do udziału w przedsięwzięciach szkolnych, udziału w samorządzie uczniowskim itp.

Kompetencje w zakkresie świadomości i ekspresji kulturalnej

To uznanie ważności i szacunek dla kreatywnego wyrażania myśli, doświadczeń i emocji poprzez różne środki, włączając w to muzykę, przedstawienia , literaturę, sztuki wizualne.

Na świadomość i ekspresję kulturalną składają się m.in.: podstawowa wiedza na temat głównych dzieł kultury, świadomość dziedzictwa kulturowego własnego kraju i Europy oraz ich miejsca w świecie.

Umiejętność odniesienia własnej kreatywności i ekspresywności do kreatywności i ekspresywności innych osób, umiejętność zidentyfikowania i wykorzystania możliwości realizowania działalności kulturalnej, otwartość na różne formy wyrazu  kulturowego i szacunek dla odmiennych kultur.

Ta kompetencja przejawia się w organizowaniu wyjść do miejsc kultury jak muzea, teatry, spotkań z ludźmi kultury w murach szkoły, ale również w przeżywaniu ważnych dla szkoły i społeczności wydarzeń i „ubieraniu” ich w scenki, przedstawienia, pokazy uczniowskie.